Onlangs vernam ik via de hoofdstedelijke media dat het zgn. Stadsdeel Zuid van zins is om op een mij uit de jeugd zeer bekende plek een ondergrondse parkeergarage te bouwen. Dit tot groot (en zeer te begrijpen) ongenoegen bij een deel van de omwonenden. Zoals ik wel vaker heb gesteld, de Amsterdamse stadsdelen worden meestal beheerst door wat linksig ingestelde types die het liefst zouden zien dat hun omgeving terugglijdt naar de oude tijden van voor de massa-industrialisering of de dagen van paard en wagen. Zou men in dit geval teruggaan naar die oude tijden (wat men niet doet hoor, want een parkeergarage levert ook heel veel geld op) kwamen we uit bij een periode in de geschiedenis waarin het rijke Roomse leven nog dominant was in die buurt. Want ik maakte die periode en specifiek daar in die omgeving zeer bewust mee. Op de plek waar men wil gaan bouwen stond ooit de grootste kerk van Amsterdam, de Sint-Willibrordus buiten-de-veste. Een echt enorm gebouw dat haar eenzame centrale toren tot ver buiten de stad liet zien. En dat hadden er meer kunnen zijn ware het niet dat het geld in de 19e eeuw al snel op was tijdens de bouw en men het oorspronkelijke ontwerp vann architect Kuypers los moest laten. Maar dit neemt niet weg dat dit de grootste neogotische kerk was die ooit in ons land is neergezet. Hij was 100 meter lang, 46,5 meter breed en ook nog eens 60 meter hoog.
De omvang van die kerk weerspiegelde meteen veel rond de samenstelling van de bevolking toen. Die was in die jaren overwegend katholiek, een kleiner deel zoals dat toen heette ‘protestant’ en er waren ook nog wat mensen die ‘niets’ waren. De buurt Oud-Zuid waartoe deze omgeving behoorde lag opgesloten tussen de Stadhouderskade aan de ene kant en de Jozef Israelskade aan de andere. De Amstel was weliswaar een aardige barrière, de vele bruggen over die rivier maakten dat ook katholieken uit het oostelijk deel van de stad naar deze grote kerk konden komen in geval van verplicht gebed. Die kerk had een nevengebouw, de lagere (Sint Martinus)school, die uiteraard ook zwaar katholiek onderwijs verzorgde en in een belendend pand gaf men dan ook nog sport/gymnastiekles. Ergens aan het einde van de jaren zestig ging het echter in dubbel opzicht mis. Het katholicisme leed sterk onder de ontkerkelijking, het aantal gelovigen liep sterk terug. De door Kuypers gebouwde kerk begon het wellicht daardoor letterlijk en figuurlijk te begeven. Het geld voor restauratie intussen op.
De parochie verhuisde naar een foeilelijk laag maar nieuw gebouw, midden tussen de huizen van de eerder genoemde buurt. De oude kerk werd in 1970 afgebroken. Al snel verrees er op het open terrein een bejaardencentrum, de oude lagere school werd daarop gekraakt. Later, eind jaren zeventig, is die school alsnog afgebroken en werd het bejaardenhuis nog wat verder uitgebreid. Maar de tijden zijn veranderd. Bejaarden moeten kennelijk thuis in de tuin van hun kinderen worden opgevangen, liefst in de schuur of zo, dat bejaardencentrum is over de houdbaarheidsdatum heen. De buurt door de decennia heen bevolkt door yuppen, nieuwkomers, jongeren. Dus moet er zo nodig een parkeergarage komen. Voor al dat ‘vreselijk blik’ dat dan uit de straten kan worden gehaald om het dorpse gevoel voor de bestuurders van het stadsdeel terug te brengen in de grootste stad van Nederland. Een schande is het in mijn ogen. Maar ja, de moderne tijd en zo meer. We moeten er maar aan wennen dat niets blijft zoals we het graag zouden willen. Nou ja, als je een normale burger bent en niet behoort tot de minderheden. In dat laatste geval kan dan wel alles. Wellicht moet ik toch maar weer beleidend katholiek worden. Dan behoor ik in deze omgeving weer tot een minderheid die op veel begrip kan rekenen. Wie weet wat ik dan nog kan bereiken…
De eerder verhaalde opvolging van Tommie door een nieuwe navigator voor in de auto maakte dat we op de dag van aanschaf van die nieuwe wegwijzer in zakformaat onderweg waren van Hoorn naar onze eigen hoofdstedelijk omgeving, maar dan wel via de IJsselmeerdijk en de weggetjes die daarlangs leiden. Een aan te raden route voor als je wilt onthaasten of houdt van schapen tellen. Af en toe even stoppen en op de dijk naar het water en de boten kijken. Vanuit Warder, een van de gehuchtjes daar, kan je bij goed zicht Amsterdam zien liggen. Een tussenstop voor een broodje en wat thee maakten we in Edam. Nu ligt dat b.w.v.s.. op fietsafstand van Amsterdam, ik ben er in mijn bewuste leven nooit echt geweest. Wel in de buurgemeenten Monnickendam of Volendam. Maar Edam kende ik alleen van de kaas die men daar maakt met een wereldwijd bekende klank.
Dat Edam is best een aardig plaatsje. Onderdeel van de Gemeente Edam-Volendam kent het in totaal 28.500 inwoners. De naam van het stadje is afgeleid van het feit dat men indertijd gelegen was aan de rivier de IJe of E. En dat leidde dan weer tot Edam. Dat riviertje mondde ooit uit in de Zuiderzee, maar werd later omwille van de veiligheid (bij slecht weer en hoogwater wilde de boel nog weleens blank komen te staan) afgesloten. De haven van de stad was daarmee een zinloze onderneming geworden, men richtte zich dus uit nood op andere vormen van nering bedrijven. Kaashandel was daarvan een heel belangrijke en dat deed men met verve toen de (zee)havens dicht moesten.
Toch is goed te zien als je in het buitengewoon fraaie historische hart van de stad loopt dat men hier goed geld verdiende in de jaren van die handel. De huizen zijn buitengewoon rijk, de trapgevels doen denken aan Amsterdam en ook de grachtjes helpen bij dat beeld. Er staat een heel fraaie kerk, de St.Niklaas, die een toren heeft die je elders in het land niet ze snel zult aantreffen. Die toren noemt men een speeltoren en stamt uit de 15e eeuw. Voor wie zoekt naar vermaak, dat is er genoeg. Een museum, de nodige horeca, rondvaarten, markten, en voor wie een leuke foto wil maken in de vorm van een selfie op locatie moet daarvoor echt even op de brug bij de Dam gaan kijken vlak bij het stadhuis. Wonderlijke stenen constructie, maar bij glad wegdek niet aan te raden met glad schoeisel. Edam was een prima tussenstop. Wij genoten er even van de gastvrijheid en de omgeving. Net als een bundeltje toeristen die er vermoedelijk per fiets verdwaald waren geraakt maar er nu blij verrast rondliepen. Met iets lekkers in de hand vaak. Helaas geen brokken kaas. Die nam men vermoedelijk mee naar huis.
Wat is dat toch met de mens dat hij na alle eeuwen van geestelijke en lichamelijke ontwikkeling nog steeds het idee heeft dat het eigen lijf niet bloot gezien mag worden. Met een enkele uitzondering daar gelaten natuurlijk. Laten we wel zijn, naturisten of nudisten zien het als groep niet als een probleem om in hun nakende niksie over het strand, door het bos of eigen tuin te lopen. Het liefst zouden ze dat overal doen maar stuiten dan op het onbegrip van hen die van huis of godsdienst uit hebben moeten leren dat we ons vooral moeten schamen voor het mens zijn en onze daar aan verbonden eigen naaktheid. Voor veel nieuwe Nederlanders is bloot samen douchen na het sporten al een ramp, dat doen ze daarom echt niet. Vanuit hun geloof of cultuur wellicht nog wel te begrijpen, maar wij maakten in de afgelopen 50 jaar binnen onze cultuur toch een vorm van revolutie mee op dit gebied zou ik denken. Niets lijkt minder waar. We schamen ons weer massaal voor ons lichaam en dat heeft geleid tot een zekere vertrutting. Merkbaar op de stranden. Topless is alleen daar nog in waar geen toeschouwers te vinden zijn.
De mobiele telefoons zijn daarbij mede een soort van culturele ramp gebleken. Voor je het weet staat je hele blote hebben en houden op het internet. Geen reclame zo mooi voor een pestcampagne of chantage als dat. Ouderen schamen zich op hun beurt weer voor wat er zoal hangt of de omvang van hun buiken of borsten. We kunnen onze status kennelijk alleen ontlenen aan de wijze van kleden. Terwijl we allemaal naakt worden geboren. Of er moeten boerkabevallingen bestaan…wat ik niet geloof. Vroeger werden in dat kader overigens ook bij de christelijke stromingen bevallingen gedaan verstopt onder lakens. En doktoren dienden toch vooral snel te vergeten hoe het naakte onderlichaam van de bevallende moeder er uit zag. Vreemde moraal toch. Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je dat we niet altijd zo preuts zijn geweest. Naaktheid kwam vroeger zelfs in sommige culturen met een strenge geloofsgrondslag voor.
Beeltenissen van bijbelse verhalen lieten ook vaak een (half)naakte Christus zien en engelen die met hun blote reinheid en zonder behaarde bedekking in het rond fladderden. Tot we ineens vanuit kleinburgerlijkheid beseften dat alles wat bloot was kon leiden tot seksuele handelingen. Ontucht, erotiek, overspel, onanie, masturbatie, bedenk een zonde en die stond wel in het Handboek van de bijbelse of burgerlijke erotische Soldaat. Weg ermee! Alles onder lagen kleding en liefst de lakens met de handen er bovenop. Zelfs in mijn jeugd hielden pastoor en kapelaans de wind er op dit punt aardig onder. Anders dan je wel eens hoort over die Roomsen was tucht en orde op dit punt wel aan de rechtschapen geestelijken over te laten. Misbruik kwam er in mijn geval niet voor en naaktheid werd er zeker niet op prijs gesteld. Vreemd dat je dat toch wat met je mee draagt. Bij de refo’s en huidige moslims zie je hetzelfde. Spastische reacties. Bedekken in plaats van onthullen en wijzen naar hen die er maling aan hebben als zijnde zondig of hoerig. In die zin is er weinig verbeterd in die afgelopen tien jaren. Terug naar de 19e eeuw. Een naakte enkel was toen al heel wat.
De boezem bleef bedekt, het mannelijk geslacht zeker niet getoond. Alles onder de lakens en hele lagen kleding. Met alle gevolgen van dien. De frustraties en seksuele afwijkingen stammen vaak dan ook uit die tijd. De katjes knijpen in het donker eveneens. Wie elke dag toegang heeft tot alles wat bloot is zal minder in de verleiding komen dat hij/zij waar alles wordt afgedekt en onbesproken blijft. Kortom, ik pleit voor het afwerpen van het dagelijks kleed. Te beginnen bij de dames uiteraard. Als die nu voor gaan in de strijd, zullen wij mannen vast snel volgen. Al vrees ik dan wel voor de kleding-industrie….Die heeft het al zo lastig. Zou het wellicht daardoor komen? De tabakslobby blijkt ook lastig te verslaan. Zal bij de kledinglobby wel niet anders gaan. Jammer, maar helaas……
Altijdmijnmening 