Hoewel ik niet behoorde tot haar wekelijkse, maandelijkse of zelfs jaarlijks langs komende clientenkring, toch ga ik haar missen. Dertig jaar nadat we haar leerden kennen toen we vanuit Almere hierheen verhuisden en bewust voor haar kozen, ging ze onlangs met pensioen. Onze huisarts. Tsjechische van geboorte, dankzij mijn groene bloed en enthousiasme direct na die ontmoeting overgestapt op het prachtige automerk uit haar oude thuisland waardoor ze voor mij helemaal niet meer stuk kon.
Maar ook heel rustig, lief bijna, analyses makend, doorverwijzend, maar ook geruststellend als het een keertje wat minder ging. De keren dat ik werd geholpen door een van haar vervangsters, ook zij moest eens met vakantie natuurlijk, werd ik daar niet meteen vrolijker van. Nee, in haar geloofden vrouwlief en ik volkomen, die anderen bewezen hun ongelijk vaak. Ze bleek ook op dit punt zeer gewaardeerd te worden door meerdere partijen en mensen en gaf ook nog eens les aan vele jongere mensen in opleiding. Op enig moment ging haar gemoedelijke en kleine praktijk aan huis over in een groter gezondheidscentrum met apotheek in huis en ook nog andere disciplines en verdween ze achter een muur van assistentes die bijna niet te penetreren valt. Vrouwlief kent haar derhalve beter dan ik. Van bezoekjes althans.
Voor mij was zij de laatste horde die ik moest nemen als de evt kwaal(tjes) te heftig werden om zelf op te lossen met spullen van Dr Vogel of Kruidvat. Maar ze woont ook in onze buurt en dan zwaaien we uiteraard of vraagt ze nog even naar Skoda…. Want dat bindt. Merkte ik ook tijdens haar afscheidsreceptie op een mooie plek langs de Amstel in de afgelopen maand juni. Terwijl er een grote rij mensen achter me stond om afscheid van haar te nemen en te bedanken voor wat ze had betekend voor hen, nam zij mij apart en begon over haar plannen voor een nieuwe Skoda en of ik er zelf nog wel in reed. Leuk toch? Maar die dertig jaar zijn wel omgevlogen. Ze is nu helemaal grijs van haar en het zware artsenleven is haar aan te zien. Wat bleef zijn die vriendelijke glimlach en zachte ogen…. Ik wens haar alle rust in die pensioenjaren die nu volgen. Ze gaat er vast van genieten. En ik zwaai haar uiteraard toe daarbij…. Haar opvolger heb ik al uitgekozen. Jonge vent, aardig, vriendelijk, en al eens meegemaakt tijdens de eerste keuring voor mijn nieuwe rijbewijs verlenging. Viel niet tegen… (beelden: prive)
Als ik iets van mijn moeder heb overgenomen, dan toch vooral een zekere reservering ten aanzien van de medische zorg. Witjassen zijn vaak mensen van het slechte nieuws, de pijn, de vervelende behandelingen. In die corona-ellende neem ik overigens diep de pet af voor deze beroepsgroep hoor, maar wel genuanceerd. Laten we wel zijn, ze doen hun werk, daarvoor hebben ze gestudeerd en wij zijn geen patienten maar klanten. Zoals ik mijn leven lang klanten ook heb verwend en verzorgd. Maar mijn verhaal gaat dit keer over een andere soort witjassen. De huisartsen onder hen. Toch normaal gesproken de eerste lijn-verzorgers van ons aller fysieke welzijn. Vroeger waren dat mensen die omdat ze gestudeerd hadden en niet meer behoorden tot de kappers/chirurgijnen waartoe ze ooit werden gerekend, status hadden opgebouwd. Als wij vroeger al naar de huisarts moesten, kinderen hadden nog allerlei kwalen die je kon toeschrijven aan de jeugd of contact met straatvuil, want wij speelden daar nog, dan toch wel naar die ‘ene’ waar mijn moeder veel vertrouwen in had. Die zetelde in het chique Amsterdam-Zuid, waar hij in een duur pand de beneden-etage huurde en had omgebouwd tot praktijkruimte annex wachtkamer.
Hij had een Indisch verleden zo ging het verhaal en was naar mijn idee al een oudere heer toen ik heb wel eens bezocht. Dat was niet te frequent want deze arts deed de meeste kleine ingrepen zelf. Hij knipte zweren open en zo meer, of stak steenpuisten door, kwalen die je toen veel meer zag dan nu. Mijn moeder ging naar hem wel toe als ze iets mankeerde, doorverwijzen had geen enkele zin, daar deed ze toch niet aan mee. Als de huisarts het niet wist dan was het klaar. In geval van grote nood, kwam deze man ook naar ons adres en behandelde of bekeek ons ter plekke. Dat gold ook voor de (voor mij nieuwe)huisarts die ik leerde kennen na mijn trouwen. Die was al in de familie van vrouwlief en zetelde in een nog wat chiquer deel van Amsterdam-Zuid. Werkte op dezelfde wijze. Je kon met alles bij hem terecht, zelfs injecties tegen de meest gruwelijke tropische ziekten als je op reis ging. En als het er op aan kwam bezocht hij ons in zijn statige Volvo.
We hielden hem aan tot het niet meer ging en hij omwille van de leeftijd zijn praktijk opdoekte. Daarna, we waren intussen verhuisd naar het Nieuwe Land, kregen we wisselende huisartsen in een ‘Gezondheidscentrum’ dicht bij onze nieuwbouwwijk. Een goede band opbouwen was er niet bij. Men keek, vroeg vooral aan jou als patient wat jij dacht dat je mankeerde, en stuurde door. Naar specialisten in het lokale ziekenhuis of soms in Amsterdam. De nieuwe zorg, het nieuwe denken. Maar echt leuk was dat niet. Toch waren we tot dat centrum veroordeeld. Nadat we de polder verlieten en terugkeerden naar het 020-gebied kregen we na wat zoeken een nieuwe (vrouwelijke) huisarts. Van de ouderwetse soort. Praktijk aan huis, aardig, Tsjechisch van geboorte, luisterend oor, maar ook wel met een doorverwijzingsdrang. Later ging haar praktijk samen met die van een aantal andere huisartsen, een tandarts en nog wat therapeuten en vormde zich een nieuw medisch centrum. Handig wellicht, maar voor mij geen verbetering. Tuurlijk wordt je geholpen, maar men heeft de arm al bijna standaard richting ziekenhuizen wijzend in de omgeving. Helpt niet meer dan nodig is en neemt tien minuten voor een gesprek of onderzoekje. Blijft lastig. En geeft meteen een drempel om met bepaalde klachten ter plaatse te gaan. Nog even los van de huidige ellende dat je pas na lang aandringen over een paar dagen terecht kunt. Nee, die oude huisartsen waren zo gek nog niet. Vertrouwenspersonen en in staat om ook op huisbezoek te gaan. Kom daar nu nog maar eens om. Ik chargeer het wat natuurlijk. Past bij de tijd. Maar wie van jullie heeft nog een goede band (voor zover nodig..) met de huisarts van dienst? En altijd dezelfde?? En ook tevreden over advies en communicatie??? Ik ben benieuwd….
Zorg regelen lijkt zo simpel. Mensen die het nodig hebben krijgen het en de mensen die ervoor door hebben geleerd en ook nog eens betaald krijgen voor dat werk, verstrekken het. Maar niet in ons land. Van een welvaartsstaat dreigen wij af te glijden naar een plek onder aan de ranglijst van landen die al dan niet goed omgaan met mensen die zorg behoeven. En voor de goede orde, dat zijn lang niet altijd ouderen. Je zult gehandicapt zijn, een soort kwaal hebben die door niemand wordt gezien, maar door jou zelf wel gevoeld of dingen van dien aard. Was voorheen allemaal eenvoudig in vakjes te duwen en op te lossen. Maar dat is wel voorbij. Participeren moet we en dat houdt in dat we allemaal de ouders in de tuin moeten opvangen waar we onze schuren ombouwen tot luxe lofts waar die mensen dan nog een tijdje onder onze hoede blijven. Afvoeren naar een bejaardentehuis is er niet meer bij. Die worden of werden gesloopt en wat overbleef viel ineens onder de veranderdwang van managers met het gevoel dat ze een hotel moesten runnen voor rijkere mensen zonder mening of stem.
De ziekenzorg kent ook zo haar wonderlijke kanten. Zo maakte ik in de woonomgeving van mijn nog altijd best kwieke en zelfstandig levende schoonmama mee dat in de buurt het bejaardencentrum werd gesloten. Gesloopt, omwille van de moderne tijd. Maar dat centrum gaf de toenmalige huisartsenpost een aardige klantenkring. En die zat een flatgebouw verderop bij mijn schoonmama vandaan. Handig en altijd bereid tot een goed gesprek als dat even nodig bleek. Na de sloop van het bejaardencentrum sloot ook de HAP zijn deuren. Kwam nu te zitten in een nieuwbouwwijk op een kwartiertje lopen van de oude. Maar dan wel een kwartiertje voor mensen met een kwieke tred. Zoals ik die heb. Voor een oudere dame met een rollator als ondersteuning best een heel stuk lopen.
Komt ze daar dan aan is er geen lift. Niet erg als je bij de apotheek moet zijn die ook in dat nieuwe gebouw is opgenomen. Wel als je naar de huisarts moet. Die zit op de eerste etage. Geen lift, wel een steile trap. En een soort traplift die even steil omhoog of omlaag beweegt als je op de juiste knoppen drukt. Levensgevaarlijk ding. Eng ook. Maar niet over nagedacht. Nog veel erger is het feit dat de assistentes volgens protocol werken. Dus niet in staat of van plan zijn om je bij een eerste bezoek te helpen met de uitslag zodat je meteen door kunt naar de dokter. No Way! Dan moet je terugkomen. In de middag. Twee keer op en neer voor dat ene gesprek. En men wijkt er niet van af. Een ander voorbeeld. Vrouwlief moet bloed laten prikken in een ziekenhuis. Daar moet ze heen vanwege een specialist die elke keer dat ze daar heen gaat behoefte heeft aan haar bloedwaarden of zo. Zonder afspraak naar binnen. Niet druk, sterker nog, op een Japanse klant met zijn vrouw na zit er niemand in de wachtkamer. Maar om een of andere reden zijn de witjassen druk met van alles, echter niet met het afwerken van hun echte klus. Bloed aftappen en in een buisje stoppen met een labeltje waarop relevante informatie. Ik keek ernaar en kreeg direct kromme tenen. Had ik tijd genoeg voor want we zaten er al snel 20/25 minuten te wachten op niets…
Geen wonder dat die zorg peperduur is en matig wordt ingevuld. Vergeet maar snel dat je cliënt bent. Je bent patiënt. Betaalt elk jaar meer voor die zorg maar krijgt relatief gezien steeds minder service. Vreemd dat dit bij veel dierenartsen nog beter is geregeld. En ik spreek hen er niet op aan die uiteraard de patiënt(en)centraal stellen en bijna onderbetaald hun werk moeten doen. Tuurlijk zie ik de nuance, maar de voorbeelden zijn net even te wrang om niet te vermelden. Participeren is leuk. Maar niet altijd. Wel eens voor iemand mantelzorg gedaan? Bedacht hoeveel tijd en inspanning dat vraagt?! Ach, het zijn maar kleine voorbeeldjes. Nu maar hopen dat dit kabinet daar oog voor heeft of krijgt. Maar ik ben bang dat dit niet meer goed komt. Ik laat alvast maar een schuurtje ombouwen in de achtertuin. Wie weet wie ik er nog een plezier mee doe…wellicht me zelf??
Ooit heb ik er nog eens het een en ander over geschreven hier, migraine! Aanvallen die mij sinds pakweg een jaar of twintig geleden achtervolgen als een man met een pistool waarin een kogel die hij bij wijze van spreken als een soort Russische roulette op mijn bol zet. Indertijd wist ik niet wat het was en maakte me grote zorgen over mijn welzijn. Van het ene op het andere moment veranderde mijn leven. Vreemde lichtflitsen, een dicht trekkend beeldveld en daarna heftige hoofdpijnen. Ik verkeerde in een van de drukste fasen in mijn werkzame leven. Had de tijd niet voor die ‘onzin’ en reed of werkte soms gewoon door. Buitengewoon onverstandig want dan volgde meteen een volgende aanval, nog heftiger dan die eerdere. Ik heb wat liggen rollen. Opvallend genoeg vond de toenmalige huisarts het niet zo vreemd dat me dat overkwam. Immers ik had een stressvol bestaan en dat wilde wel eens leiden tot….Daarbij was ik blond van haar, blauw van ogen en had de leeftijd om. Alleen miste ik een voorwaarde om aan het ideale patientenbeeld van toen te voldoen; ik was geen vrouw. Dat maakte het wel wat bijzonder.
Kennelijk hebben vrouwen van die leeftijd en met de uiterlijkheden die ik vertoon qua haar en oogkleur een grotere kans op migraine dan zij die behoren tot andere bevolkingsgroepen. Intussen slikte ik heel wat medicatie tegen die aanvallen die kwamen en gingen op momenten dat ik er niet op zat te wachten. Nadat ik werktechnisch in ander vaarwater was terechtgekomen zakte de frequentie. Was het dan toch (ook) frustratie over falend leiderschap bij het bedrijf waar ik daarvoor had gewerkt? Je zou het bijna denken. Nou, tot zover de theorie. In de praktijk bleven de aanvallen nu langer weg, dat was zeker zo, maar helemaal verdwenen ze niet. En dat is in die twintig jaren waarin het fenomeen zich voor doet ook nooit gebeurd. Ook dit jaar ben ik al een paar maal slachtoffer (..) geworden. Buitengewoon vervelend en altijd onverwacht.
Niks met stress van doen, niets met herkenbaar eten of drinken. Patroon nog steeds gelijk, opkomende flitsen in de ogen, last van geluid en licht. Een beeldscherm bekijken is ondenkbaar als het eenmaal aan de gang is en daarna als de duvel zelve pijnstillers nemen en rust. Al is het maar een paar uurtjes. Nadat de hoofdpijn (met alle bijverschijnselen) is verdwenen moet ik nog even rustig aan doen. Voel me dan net of ik een kater heb van de drank, maar 24 uur later is het verdwenen als sneeuw voor de zon. Hoezo migraine? Nou, vertel het me maar, waardoor het nu nog steeds een rol speelt. En waarom ik dat als blondharige, blauwogige Vikingman kreeg toen ik de al wat ouder was dan de glanzende tienerleeftijd. Zat het in de genen? Niet dat ik weet of wist, vroeger thuis nooit mee te maken gehad. Maar misschien werd dat wel buiten beeld gehouden, al kon mijn moeder best wel eens mekkeren of lichamelijke kwalen. Deze hoofdpijnen werden niet benoemd. Dus het fenomeen heeft me zomaar uitverkoren om me te pesten. Hoe dan ook, ik wens het niemand toe. Akelig kwaaltje. Maar het kan altijd erger denk ik dan…en dat is natuurlijk zo. Je hoeft er maar even op Google de informatie over migraine op na te slaan. Mensen raken er soms compleet door geveld. Dat heb ik dan wat minder. Gelukkig maar….
Natuurlijk, ook ik ben jong geweest en kan me dus nog goed herinneren hoe ik toen omging met een simpel gegeven als gezondheid. We waren gezond al hadden we als kinderen in onze familie best last van de ziektes die de leeftijd zo typeerden. Ze kwamen allemaal voorbij. Al was het maar omdat ik met een oudere broer zowat alles van hem erfde als hij net klaar was met uitzieken. Maar echt ellendige zaken kwamen niet voorbij. En indertijd werd er bij ons thuis gerookt als een ketter, ging de drank nog weleens rond en was dit gedrag wat bij veel van mijn toenmalige vrienden thuis te bespeuren viel. Je leed ook kou soms. Immers een CV was niet voorbehouden voor veel kinderen in de jaren vijftig. Een kolenkachel was al best comfortabel, maar in onze slaapkamer stonden bij vorst de ‘bloemen’ op de ramen. Toch groeide je vrijwel zorgeloos op. Ik moest twee keer worden geopereerd aan een ingegroeide teennagel. Niet fijn, maar na een paar dagen kon het verband er af en liep ik weer als een kievit. In mijn pubertijd viel ik nog wel eens op mijn snavel door onbesuisd brommer rijden.
Schaaf- en brandwonden waren mijn deel, maar altijd knapte ik er aardig snel van op. Reden om nog harder te rijden, nog minder te letten op de rest van het verkeer. In mijn werk dacht ik ook niet echt na over risico’s, er werd gesjouwd en getild en op enig moment werden zelfs auto’s beetgepakt en opzij geduwd als dat zo uitkwam. Ergens zat daar wel een keerpunt in dat onbeschadigde fysieke imago. Want op een dag bleef ik tijdens dat tillen krom gebogen staan. Er was iets verrekt in de rug. En de pijn was wel zo heftig dat ik best een paar dagen was uitgeteld. Later velde deze kwaal me nog meerdere malen. ´Je wordt ouder pappa´…..jaja. Naarmate ik langer mijn levensjaren kon tellen kwamen er best wel wat kwaaltjes bij. Links, rechts, boven en onder. Het ene wat vervelender dan het andere. Maar toch. En om mij heen zag ik de voorheen jongelieden en meiden die ik al zo lang kende hetzelfde lot ondergaan.
Of soms zelfs wegvallen. Dan waren ze geveld door een ziekte waar niet tegen te vechten viel. Dat blijft best heftig en onbegrijpelijk. De onkwetsbaarheid maakte plaats voor realiteitszin en relativeringsvermogen. Gezondheid is niet vanzelfsprekend. Onlangs maakten we het weer mee bij de liefste vrienden denkbaar. Euforie over de geboorte van een kind die omsloeg in diep verdriet toen bleek dat gezondheid niet zomaar komt of mag worden gezien als iets dat erbij hoort. Soms moet je er heel erg hard voor knokken. Zeer verdrietig makend. En ook weer even goed om over na te denken als je weer eens denkt dat jou nooit iets zal overkomen. Want dat denken vrijwel alle mensen op deze aarde, zeker als ze net als ik op jonge leeftijd maar weinig hebben meegemaakt. Zij die vanaf de jeugd moesten knokken weten precies wat de prijs is die je betaalt als je niet zo gezond bent vanaf de start of kansarm als het leven cadeautjes uitdeelt. Ik wilde het toch maar eens gezegd hebben……Hoe kijk jij aan tegen dit onderwerp? Gezegend geweest of altijd moeten knokken??
Altijdmijnmening 