Hoogdekkers…

Hoogdekkers…

De huidige afbeelding heeft geen alternatieve tekst. De bestandsnaam is: 15414-fokker-f27-uk-g-bdvt-landt-eham-sum82-scan10090.jpg

Ik had het al eerder beloofd, ik zou ook over een ontwerpfenomeen wat binnen de luchtvaartsector gretig aftrek heeft gevonden iets oreren. Namelijk over de zgn. hoogdekker. Daarmee wordt bedoeld dat een vliegtuig zijn vleugels niet aan de onderkant van de romp gemonteerd kreeg of krijgt maar juist bovenop die romp. Groot voordeel, de propellers blijven vrij van de grond, en als de motoren van het betreffende toestel krachtig zijn, kunnen die propellers ook wat groter uitvallen.

De huidige afbeelding heeft geen alternatieve tekst. De bestandsnaam is: 212610-fokker-f-vii-h-nacc-klm-scan10031.jpg

Daarbij is de lift van een hoog geplaatste vleugel vaak wat beter waardoor starten en landen op plekken waar de start/landingsbanen minder verzorgd dan wel korter van lengte zijn, op efficienter wijze zal verlopen. Ver voor de oorlog was Fokker al een pionier op dit gebied. Diens F2, het eerste eigen verkeersvliegtuig van de fabrikant maar ook voor KLM, kende deze constructie en Fokker hield hier aan vast tot en met de F27 Friendship die tot ver na WO2 werd geproduceerd.

De huidige afbeelding heeft geen alternatieve tekst. De bestandsnaam is: hp-herald-air-uk.jpg

Het Britse Handley Page had na de oorlog een soortgelijk toestel in de aanbieding, de Dart Herald, die zelfs wat leek op onze Friendship. Maar ook het Russische/Oekrainse Antonov Design Bureau bracht een soortgelijk toestel op de markt dat uiteindelijk een hele familie vliegtuigen zou opleveren. Antonov bleek overigens een groot fan van deze constructie, want naast de An-24/6/8/32 waren er de An8/10/12, de gigantische An22 en de nog veel grotere An124/225.

De huidige afbeelding heeft geen alternatieve tekst. De bestandsnaam is: an-24-518347543_1ab9773b75_m.jpg

Bij Lockheed zagen we de C130 Hercules die vele decennia lang de standaard was op het gebied van militaire transportvliegtuigen. Maar ook hun C5A/B Galaxy had die vleugels hoog zitten.

De huidige afbeelding heeft geen alternatieve tekst. De bestandsnaam is: 213206-lockheed-c-5a-usaf-spl-1080-scan10104.jpg

In het VK brachten ze het moderne straalverkeersvliegtuig BAe 146 op de markt, dat wereldwijd aardig succesvol werd verkocht. De Russen hadden ook nog de Ilyushin Il-76 transportkist die behoort tot de grote jongens. Binnen Europa zagen/zien we de ART42/72 familie die tegenwoordig door Airbus wordt vermarkt. En dan heb ik het nog niet eens over de vele concepten voor elektrisch vliegende verkeerskisten die weer met propellers uitgerust over (ultra)korte afstanden moeten gaan vliegen.

De huidige afbeelding heeft geen alternatieve tekst. De bestandsnaam is: 217103-eham-090785-bae-146-da-g-bkht-t.o.-scan10445.jpg

Daarbij zit die vleugel ook weer hoog op de romp. Als het langzaam mag dan maar weer met deze veilige constructie. Bij de kleine luchtvaart is het aantal toestellen met die hoge vleugels talloos. Cessna maakte er veel, maar ook andere fabrikanten waren of zijn er druk mee bezig. Kortom, variatie genoeg. En dat is voor ons passagiers of liefhebbers eigenlijk best plezierig. Onderscheid geeft afwisseling, en dat laatste weer meer plezier. Ik heb diverse van de genoemde types van binnen gezien of heb er mee gevlogen. Altijd aardig. De plaatjes die ik er bij zet komen uit mijn archief en zijn slechts een bescheiden selectie om het principe te bewijzen…..(Beelden: archief)

Twee vleugels of meer?

Twee vleugels of meer?

De huidige afbeelding heeft geen alternatieve tekst. De bestandsnaam is: untitled-4.bmp

Komende uit een tijdperk waarin vliegen was voorbehouden aan vogels of mensen in een luchtballon was het niet zo gek dat veel eerste ontwerpers en avonturiers allerlei ‘vliegmachines’ ontwikkelden die optisch leken op een vogel of pakweg een libelle en die dan voorzagen van een motor die draaide op autobenzine of zelfs stoom. Fragiel van opzet, want men had bedacht dat je zo licht mogelijk moest zijn om de wetten van de zwaartekracht te overwinnen en ook nog eens vooruit te kunnen komen.

De huidige afbeelding heeft geen alternatieve tekst. De bestandsnaam is: 182400881_e47df934ca_m.jpg

Daarbij gokte men op zoveel mogelijk draagkracht. Een beetje vogel of insect kent meer spanwijdte dan lichaamslengte dus zo werden die eerste fragiele toestellen ook ontworpen. Veel ging mis, heel wat vroege aviateurs lieten het leven. Door WO1 ontwikkelde het vliegtuig zich tot een serieus te nemen wapensysteem. De eerste toestellen uitgerust met een los pistool of geweer voor de ‘boordschutter’. Later kregen deze toestellen een vast opgestelde mitrailleur meegeleverd, weer later wist men die wapens zodanig te automatiseren dat ze dwars door de propeller heen konden schieten waardoor het echte ‘jachtvliegtuig’ ontstond.

De huidige afbeelding heeft geen alternatieve tekst. De bestandsnaam is: aob04-praag-281098-ansaldo-tweedekker-scan10824.jpg

Fabrikanten als Nieuport, Albatros, Fokker, AVRO, Vickers, allemaal groot geworden door goede vliegtuigen voor deze nooit aflatende honger te bouwen en af te leveren. En vergis je niet, duizenden werden er in een paar jaar tijd van gemaakt. De piloten ware kunstenaars die met de duizelingwekkende snelheid van wel 150 kilometer per uur gevechten voerden met soortgelijke types aan de andere kant van de demarcatielijn.

De huidige afbeelding heeft geen alternatieve tekst. De bestandsnaam is: fokker-driedekker-0186.jpg

Het gemiddelde oorlogsvliegtuig had twee boven elkaar geplaatste vleugels. Het draagvlak was dan groter, de stabiliteit ook. Fokker was de eerste die afweek van deze norm door de Fokker E-serie ‘Scheermes’ uit te brengen. Indertijd een revolutie, maar al gauw nagebootst door andere fabrikanten. Aan de andere kant zag je dat een fabrikant als Sopwith toestellen ging brengen met drie vleugels boven elkaar wat de stabiliteit en het draaivermogen weer vergrootte. Fokker deed dit overigens tijdens WO1 vrolijk na.

De huidige afbeelding heeft geen alternatieve tekst. De bestandsnaam is: antonov-an-2-aviodrome.0197.jpg

Dat toestel, de Dr-1, uitgebracht door de Nederlandse ontwerper waarmee de Duitse vliegers van toen dood en verderf zaaiden onder de Britten en Fransen. Manfred von Richthofen een zeer beruchte piloot uit die tijd. Tweedekkers werden echter alsnog de norm en bleven dat tot ver in de jaren dertig van de vorige eeuw. Nu bekijken we die toestellen als vliegende museumstukken al heeft men in de Russische Federatie nog steeds een Oekrains toestel in gebruik dat nog altijd passagiers en vracht vervoert. De Antonov An2. De grootste vliegende tweedekker uit de ‘moderne’ geschiedenis. Met een 1000pk motor in de neus en te vliegen door bijna simpele piloten is het ding niet alleen sterk, het kan ook toe met weinig onderhoud en matige brandstoffen. Maar wij zijn inmiddels toch meer gewend aan de eendekkers. Al dan niet in pijlvorm naar achteren gericht waardoor de snelheid kon worden verhoogd. Tweedekkers nu nog slechts voor van acrobatische toeren genietend publiek. Mooi spul, maar toch afkomstig uit een verre vorige eeuw. (beelden: Yellowbird archief)

Rode showroom…

Rode showroom…

Rood is niet alleen de kleur van de liefde, het is ook de kleur van het internationale communisme. Bestaat dat dan nog? Jawel hoor, alleen noemen veel ‘roden’ zich tegenwoordig ‘groen’ om de anti-sentimenten wat te dempen. Echte roden zijn er ook nog steeds. Neem China, dat ondanks haar welvaart en voor sommige mensen een prima plek om zaken te doen of zelfs te leven, nog steeds volgens de regels van Marx en Mao is ingericht.

Nog zo’n land waar de rode vlag dagelijks wappert is Noord-Korea. Beetje mysterieus, altijd maar agressief met raketten bezig en officieel nog steeds in staat van oorlog met de Zuid-Koreaanse buurstaat. Er even heen reizen om rond te kijken is best lastig, de restricties zijn groot. Maar voor mijn Russische digitale vriend die zo graag vliegt en reportages post (ik schreef er een blogje over op 30-6 jl) is een trip als toerist naar dat afgesloten land kennelijk wel mogelijk.

Moet je vanuit Rusland wel via het Aziatische deel van dat land reizen en daarna overstappen op een vliegtuig van de Noord-Koreaanse luchtvaartmaatschappij. Door alle boycots tegen het communistische Kim-regime vliegen die lui uitsluitend met Russisch (ex Sovjet) materieel en die vloot wordt met veel kunst- en vliegwerk in de lucht gehouden.

De Russische broeder uit dit verslag ging in een groter gezelschap van toeristen naar de Noord-Koreaanse hoofdstad en wat hij daarna liet zien was voor mij best verbijsterend. Ik ken het communisme vooral vanuit Oost-Europa waar het tot 1990 de toon aan gaf vanwege de Sovjet-dominantie daar, en wat je dan observeerde en meemaakte was niet iets om meteen over te willen zetten naar onze (toen nog) vrije samenleving.

En de verloedering van huizen, straten, industrie en mensen was redelijk groot. Niks daarvan in de stad PyongYang. De straten zijn onberispelijk, geen grofvuil te zien (een studiereis door het linkse Amsterdamse college zou wellicht goed zijn om de troep op straat die hier welig tiert eindelijk eens aan te pakken). Het verkeer rijdt rustig, de gebouwen meer dan imponerend en er is bij (ver)nieuwbouw rekening gehouden met veel groen dat er ook tiptop bijligt.

Er is veel openbaar vervoer, in meerderheid uitgevoerd door wat kreunende trolleybussen, maar toch. De (Chinese) fiets is er ‘in’, de jeanskleding onzichtbaar. Daar heeft men een verbod op afgekondigd omdat dit de klassenvijand zou promoten. En denk nu niet dat ik in mijn observaties niet door heb hoe deze rode showroom in elkaar steekt. Tuurlijk ken ik de nadelen en gevaren van dit onderdrukkende en totalitaire regime.

En als ik het nog niet wist dat werd me dat door de beelden opnieuw duidelijk. Tientallen meters hoge beelden van de familie Kim en voorouders, de verheerlijking van de strijd tegen ons in het vrije westen….het is allemaal terug te vinden. Maar je ziet ook dat de auto’s die er rijden niet bestaan uit krikkemikkerige oude Sovjet-bakjes, nee Toyota, Mercedes, BMW, en de nodige Chinese auto/truckmerken bevolken de brede boulevards. Waar in strakke uniformen (inclusief witte handschoenen en zo’n stokje waarmee het verkeer aanwijzing krijgt) agenten dat niet al te drukke verkeer in juiste banen leidt.

Alles wat je ziet is theatraal van omvang, optisch een modelstaat. Uiteraard ging de reis van mijn reporter uit Poetin’s Rusland in eerste instantie (later wel) niet naar de buitengebieden. Propaganda en controle houden de indrukken van de bezoeker vooral vast in die model-hoofdstad. Met jonge en oudere mensen die de Kim’s net zo vereren als christenen hun Jezus of moslims hun Mohammed. En in die religies is vaak geen plek voor andersdenkenden of critici. Later zal ik hier nog eens op terug komen. Maar dit verslag wilde ik jullie toch niet onthouden. Omdat het een verbijsterend beeld geeft van een land en stad achter enorme muren van prikkeldraad en afkeer van alles wat westers of Japans is. Zelfs voor een Rus uit een tegenwoordig bepaald wat minder democratisch land afkomstig moet dit een bijzondere ervaring zijn geweest. Een ervaring die hij overigens zonder commentaar deelde. En ik was daar heel gelukkig mee. En weet meteen waarom wij die rode vlaggen nooit zouden moeten willen omarmen. Ook al hangt er tegenwoordig een zgn groen luchtje aan…Dan zeker niet! (Beelden: Internet)

Thuisbasis Interflug..

Thuisbasis Interflug..

Voor iedereen die na 1989 is geboren zegt de term DDR (Deutsche Demokratische Republik) weinig tot niets meer, maar ooit was dit de communistische tegenhanger voor de BRD, oftewel de Bundesrepublik Deutschland die bij ons meer bekend werd als West-Duitsland, onze oosterbuur. Die DDR ontstond niet zo maar, het was de door de Russen bezette zone van Oost-Duitsland waar men na de oorlog met het Nazi-regime even afrekende voor de schade aan mensen en materieel die dat abjecte stuk uit de Duitse geschiedenis had aangericht in de Sovjet-Unie. Het resultaat was knechting van hen die verantwoordelijk werden gehouden, maar ook totale ontmanteling van de vaak van voor de oorlog befaamde industriele complexen. De Russen plunderden alles wat van hun gading was en namen dat mee naar het oosten. Het resultaat was dat het nieuwe communistische regime totaal opnieuw moest beginnen.

Op elk terrein. Ook op dat van de luchtvaart. Wat voorheen Deutsche Lufthansa had geheten moest nu opnieuw worden op- en ingericht. Dat gebeurde overigens in beide Duitslanden tegelijk en zo kon het gebeuren dat zowel in de BRD als in de DDR vliegtuigen met die opschriften opstegen. Helaas voor de DDR-regering won West-Duitsland de juridische claim op die oude naam en moest men in het oosten overschakelen naar een nieuwe. Dat werd Interflug, de staatsluchtvaartmaatschappij van de DDR dus. En dat bedrijf verzorgde niet alleen allerlei vliegverbindingen met andere landen of steden binnen de DDR, men deed ook veel op agroculturele sproeivluchten of had een afdeling speciaal transport die met Russische helikopters allerlei objecten op plekken bracht waar je met hijskranen niet kon komen.

Dat alles vanuit de basis voor het bedrijf, het vliegveld Schonefeld bij Berlijn. Want voor de DDR was Berlijn de hoofdstad. Dat won men ‘met dank aan Stalin’ dan weer van het Westen waar de Duitse regering noodgedwongen in Bonn verbleef. Dat vliegveld was ooit een fabrieksveld voor een van de grote Duitse vliegtuigbouwers en werd door de jaren heen steeds verder uitgebouwd. Zeker toen Interflug al maar grotere vliegtuigen ging gebruiken waardoor het aantal passagiers steeg en de afhandeling van passagiers en vracht steeds meer ruimte vroeg. De vloot van Interflug bestond uit Russische en Tsjechische toestellen. Daarvan was op enig moment de Ilyushin Il-62 het grootste vliegtuig. Bedoeld voor lange afstanden en het vervoer van 160-180 passagiers. Voordeel was dat de DDR dit toestel goed kon benutten als imagodrager, nadeel, je had er enorm lange start/landingsbanen voor nodig en die werden daar in Berlijn dus in allerijl gebouwd. Hoe dat allemaal ging staat in een alleraardigst boek over dat vliegveld waarin de geschiedenis van Schonefeld en Interflug aan elkaar worden gekoppeld. Het boek (ISBN 978-3-86777-454-3) van Verlag Rockstuhl vond ik een tijdje terug bij een Flevolandse Kringloopwinkel in absolute nieuwstaat. Ik heb er van genoten. Het legt vingers op zere (communistische) plekken maar laat ook zien hoe zeer men bezig was om van dat land een succes te maken binnen de beperkingen van het Stalinisme. In 1989 verdween de DDR, het Berlijnse vliegveld kwam in gebruik bij westerse vliegmaatschappijen (waaronder Lufthansa), Interflug werd opgeheven, de vloot verkocht en de geschiedenis vrijwel uitgewist. Gelukkig ben ik er om af en toe even wat toe te voegen aan de geschiedenis en kennis over dat speciale fenomeen….Het boek van auteur Horst Materna voegde veel toe. (beelden: Archief)

Over reizen en embargo’s…

Over reizen en embargo’s…

https://youtu.be/gVe0LUKCOnI

En nu ik het toch heb over het volgen van Youtubers, ik heb er nog een die me al een paar jaar bezig houdt. Dit keer gaat het om een Russische vent die mij laat genieten van zijn wekelijkse bijdragen. De man vliegt van hot naar her en heeft als uitgangspunt St.-Petersburg in de huidige Russische federatie. Zijn job maakt het kennelijk nodig dat hij van de ene hoek van dat gigantische land reist naar de andere. Het vliegtuig zijn standaard vervoer, maar waar het niet anders kan (en dat is uitzonderlijk in het land van Poetin) stapt hij op een veerboot of in de trein. Maar hij legt alles zeer gedetailleerd vast op goed digitaal beeld.

Je komt op vliegvelden waar je soms nog nooit van hebt gehoord met niet veel meer dan 1 wekelijkse vliegverbinding als levenslijn met de bewoonde Russische wereld. Hij stapt in obscure ex-Sovjet toestellen van 50-60 jaar oud die nog steeds dienst doen, reist in oude helicopters die oorden ontsluiten die anders echt helemaal afgesloten zijn van de rest van de wereld. Maar hij gaat ook op reis naar landen die niet zo 1.2.3 bereikbaar zijn voor inwoners van dat Russische Rijk sinds de invasie van de Oekraine.

Als een ding bewijst dat de huidige boycots van Rusland niet helpen dan wel deze filmpjes. Onlangs vloog hij met zijn alles registrerende camera naar het Verre Oosten en deed dat via Armenie, Turkmenistan en dan richting Maleisie. Terug via Dubai en Turkije. Die boycots hebben als je goed kijkt ook geen effect op de vulling van de winkels op de diverse luchthavens die de revue passeren. De grote velden bij Moskou of Petersburg zitten vol luxe goederen en die komen ook of vooral van de bekende westerse merken. Ik denk dat er heel wat landen zijn die qua moraal boter op de bol hebben en gewoon spullen leveren en er aan verdienen.

Ook veel westerse vliegtuigtypen in dienst van Russische bedrijven maar eigendom van westerse verhuurders vliegen nog steeds rond. Al is er hier in het westen wel wat kritiek op de staat van onderhoud. Bij deze filmer zie je soms hele rijen westerse toestellen die buiten gebruik zijn gesteld, maar er vliegen nog voldoende Boeings en Airbussen of Embraers rond om alle geplande dienstverlening te garanderen. En de Turken en Arabieren plus Chinezen figureren als vaste klanten op veel filmpjes van deze veelvlieger. Zegt veel over welke landen zich houden aan die boycots.

Onlangs kreeg hij als individu een prestigieuze prijs. Blogger/Vlogger van het jaar in zijn segment. Terecht, want hij is iemand die jou als kijker vooral laat genieten van zijn trips, hij vertelt hoe de service aan boord is, welke vliegtuigen er worden gebruikt, hoe transfers verlopen, wat de kosten zijn en zo meer. En met succes, want zijn account (PoletMeAvtnvideos) kent 177.000 volgers. Dat is niet mis. Maar terecht. Ik volg hem nu ook al een tijdje en ben telkens onder de indruk van dat ruige luchtvaartlandschap in zijn thuisland. In eerste instantie koos hij vaak heel bijzondere bedrijven uit die nog vlogen met oude Antonov’s, Tupolev’s of Yakovlev’s, de keuze daaruit is nu heel schaars geworden. Want net voor die boycots van de westerse landen werden veel van die stoere Russische toestellen opgelegd omdat men vrij toegang had tot de eerder genoemde vliegtuigen uit onze streken. Nu dat veranderd is worden nieuwe Russische vliegtuigen ontworpen en gebouwd waarmee men wederom het eigen vliegverkeer wil uitbouwen mochten de moderne exemplaren uit het westen feitelijk niet meer luchtwaardig zijn bij gebrek aan onderdelen. Al is wel te zien dat men soms die belangrijke onderdelen leent van toestellen die zijn opgelegd. Hoe dan ook, deze Youtuber laat het allemaal feilloos zien en ik raad hem graag aan. Ook als je niet veel op hebt met vliegtuigen. Want ook zijn beschrijvingen van steden, treinen, metro’s of bussen die hij bezoekt of benut zijn de moeite waard. Hij is zelf nooit in beeld. Bescheiden man, grote indrukken. En dat onderscheidt hem… (beelden: PoletMe/archief/internet )

De risico’s van de huidige wereld…

MI8 armed 1794805_10151985699948310_1742983019_nElk wapensysteem kan ooit in de handen vallen van lieden die er minder terughoudend mee om gaan dan de oorspronkelijke bouwers of gebruikers. Zoveel is wel weer extra duidelijk geworden door het brutaal neerschieten van vlucht MH17 met bijna 300 passagiers en bemanningsleden aan boord. Het gebied waar deze machine werd afgeschoten is momenteel in handen van zgn. ‘separatisten’. Lieden die weg willen uit de Oekraine en aansluiting zoeken bij het Rusland van Poetin. Op zich is die claim misschien helemaal niet zo gek. Oekrainers en Russen liggen mekaar niet zo en al decennia lang bestaan er grote spanningen tussen het oostelijk deel en de rest van het land.  Toen die separatisten zich eerst op de Krim en later in het oosten van de Oekraine afzetten tegen het bewind in Kiev, waar een stevige revolutie een van de ergste zelfverrijkers uit het gebied, Janoekovitz, uit zijn paleizen verjoeg, vloog de vlam in de pan.  Dat gaf de Russen in dat oostelijk gebied meteen een legitieme reden om zich af te zetten tegen de ‘fascisten’ in het westen van het land. Ze pakten de wapens op, bezetten Oekrainse legerbases en namen de wapens over van het Oekrainse leger. Ook straaljagers, raketten en tanks. Dat ze met al dat spul om konden gaan maakt duidelijk dat hier meer speelde dan een simpele volksopstand. Dit werd georkestreerd en het vraagt niet veel inlevingsvermogen om te bevatten waar vandaan. 542702242c5b751ul4Hoe dan ook, met geweld los je weinig zaken op en toen de Oekrainse (gekozen) regering een einde wilde maken aan de opstand kwam het tot een vorm van burgeroorlog. Waarbij wreedheden over en weer niet werden gemeden en zwaar materieel werd gebruikt om elkaar hard te treffen.

Zo schoten die rebellen al eerder raketten af op straaljagers van de tegenstander en werden ook helicopters en een transportvliegtuig (wat op een hoogte van 7,6 kilometer voorbij vloog) neergehaald met effectieve SAM-raketten. Gruwelijke beelden staan op internet en in die neergeschoten Antonov alleen al zaten meer dan 40 mensen. Allemaal omgekomen. Mikoyan Mig 25 LW 29+01Een verkeersvliegtuig neerschieten is dan een volgende stap. 300 doden. Als er dan met bewijsmateriaal wordt gerotzooid past dit in de anachistische verhoudingen die het gebied kenmerken. Intussen woedt ook in het Midden-Oosten een heftig conflict. Gebaseerd op de meest wonderlijke godsdienstige afwijkingen van het gemiddelde vechten fanatieke Talibanachtige stromingen tegen het regime van Assad in Syrie maar ook tegen de min of meer democratische gekozen regering in Irak.

Die rebellen zijn intussen door het overwinnen van militaire complexen in het bezit gekomen van zeer geavanceerde wapens. Ook Amerikaanse. Immers in Irak hielpen die Yanks tot voor kort nog maar de regering in het zadel, nadat men Sadam Hussein had verjaagd en uiteindelijk vermoord. Wat je met al die wapens kunt zal in de toekomst nog duidelijk worden. De zgn. ISIS-strijders hebben maling aan alles wat hen niet bevalt of in hun fanatieke godsbeleving een gruwel is. En daartoe behoren naast anders denkende moslims ook christenen of zoals zij het noemen, heidenen. En tegen die lui mag je alle middelen inzetten om het woord van de profeet te verspreiden. Wellicht handig om ook daar maar niet meer voorbij te vliegen. Op weg naar onze ‘welverdiende’ vakanties in verre oorden, die we voor een prikkie boeken op het internet. De wereld staat in brand, de anarchie viert hoogtij, vele, heel veel mensen, zijn er het slachtoffer van en het leed is niet meer te bevatten. Ook in ons land intussen. Waar we net als na 9/11, de moord op Pim Fortuyn en die op Theo van Gogh ineens weer werden geconfronteerd met de harde werkelijkheid. 2014, alweer een keerpunt in onze geschiedenis? Zou zo maar kunnen. Wel wrang, 100 jaar na aanvang van de eerste grote Wereldoorlog die een eind moest maken aan alle andere oorlogen. Wat die bracht weten we intussen. Maar hebben we er van geleerd? Ik vrees van niet.