‘Vriendschap is een illusie’ is een aardige conclusie van een song uit de glorietijden van de Utrechtse popband Het Goede doel. Veel van wat daar in met wat ironische humor wordt gesteld is wellicht overdreven, maar toch…in de huidige tijd en de wereld van de geopolitiek blijkt niets minder waar. In de Verenigde Staten waait een nieuwe politieke wind. Een democratisch gekozen egopresident maakt daar de keiharde dienst uit en omringde zich met mensen die je bij ons ook wel tegenkomt, maar dan bij wat obscure clubs van complot-aanhangers of wellicht zelfs de onderwereld.
Dat leidt er toe dat we de meest wonderlijke uitspraken en gedragingen voorbij zien en horen komen die met name bij de van oudsher goede vrienden van dit machtige land in het verkeerde keelgat schieten dan wel tot grote verbazing en soms paniek leiden. Vijanden worden zo vrienden, vrienden worden afgestoten en op zichzelf aangewezen. De kant kiezen van een agressor is kennelijk voor de huidige clan in Washington acceptabel geworden, en je vrienden een mes in de rug steken bijna nieuw normaal gedrag.
Nu is er nog wel iets te zeggen voor het feit dat binnen de NAVO de VS onze donateur, politiemacht en extra betalende beschermheer werden, maar dat was dan ook een direct gevolg van de uitslag van WO2. De toenmalige geallieerden verdeelden Europa en gaven de daarbij passende hulp en bescherming in hun toegewezen of toegeeigend stuk van ons werelddeel. Zelfs Duitsland werd door midden gesneden via een ijzeren gordijn en later betonnen muur. De VS richtten hun wapens vanaf 1946 op de communisten en als ze daarmee in conflict kwamen zagen ze het als onze plicht hen daarbij te helpen. Ook in andere conflicten waren onze militairen of guldens, marken en Francs van harte welkom.
En talrijk zijn de monumenten voor hen die in ‘den vreemde’ in coalitie met de VS sneuvelden. We liepen bijna blind achter de grote broer aan als deze weer ergens een brand meende te moeten blussen. Dat je dan anno nu binnen enkele maanden wordt weg gezet als een stel ‘losers’ die vooral bezig zijn met woke, islam of wat ook, is wellicht wat erg eenzijdig. Voor de eigen buhne prima, de conservatieve Amerikanen smullen er van, maar ik gruwel. Niet omdat ook ik zelf ook kritisch genoeg ben over al die veranderingen in de maatschappij die momenteel meer dan een voet aan de grond krijgen, maar wel omdat de VS zich daarmee duidelijk afzetten tegen hun beste vrienden. Die ze wellicht nog hard nodig zullen hebben. Zoals wij hen. Daarover geen twijfels. Want de vijand loert nog steeds op welvarende naties om zijn doctrines op te leggen.
Maar ik zoek toch ook naar het fatsoen. Het aankondigen dat Canada en Groenland of Panama gewoon door de VS moeten worden ingelijfd geeft ook andere landen de vrijheid zich te buiten te gaan aan dit soort imperialistisch gedrag. Taiwan, Singapore, Oekraine, Baltische Staten, ach waarom niet? De VS doen het ook toch? Het maakt de wereld niet stabieler. Waar ging het mis? Geen echt idee. Maar wel is duidelijk dat de sprookjes van Disney en wat daarachter steekt door de regering van de huidige president worden geslikt als zoete koek. Voor ons lijkt het meer op een nachtmerrie. Die vooral veel geld gaat kosten. Temeer omdat wij hier plotseling 800 miljard moeten investeren voor een ‘Europees leger’ wat dat ook moge betekenen. En wij in Brussel zelf ook zitten met een ongekozen stel figuren die van alles en nog wat beslissen zonder dat de Europese volkeren daar inspraak in hebben. Nee, je kunt maar beter echte vrienden koesteren. Voor je het weet blijkt ook dat een illusie. En ik wil daar niet in geloven. N=1 ervaringen spelen daarbij zeker een grote rol…. (Beelden: Internet)
Ooit besloot men om de vijand van toen buiten de poort te houden van de hoofdstad. Toen en nu toch het financieel en zakelijk centrum van ons land. En in die periode (19e eeuw)begon men net te experimenteren met een nieuw bouwmateriaal; beton! De nieuwe waterlinie moest worden opgebouwd. Kostte een paar miljoen maar dan kreeg je ook wat. En zo bouwde men 42 forten en 4 geschut batterijen rondom Amsterdam, allemaal op schootsafstand gelegen (15-20km) en baserend op de oudere Hollandse Waterlinie. Die forten zijn nu nog terug te vinden in de omgeving van Amsterdam. Sommige in gebruik als museum of restaurant, anderen overwoekerd en niet meer in beste staat.
Een van de bekendste daarvan is Forteiland Pampus. Maar echt, de ring van die gebouwen en constructies rondom Amsterdam is op diverse plekken terug te vinden. Vaak gebouwd van dat nieuwe beton. Twee meter dik, met alles in huis om het voor de mensen die daar dienstdeden of zouden moeten schuilen voor de vijand een half jaar op eigen houtje vol te houden gedurende een conflict of belegering. Boven dat beton een laag van 1,5 meter duinzand en wat begroeiing. 10,5cm geschut zodanig gericht dat men kruisvuur kon geven tussen twee forten waardoor de vijand van alle kanten werd bestookt.
En in die bouwperiode was het landschap vlak en leeg en kon je met andere forten via vlaggen communiceren. Dijken en grachten om de forten heen, vele nog te zien, sluizen om het omliggende land onder water te zetten. Voor voetvolk niet te nemen die linie. Maar ja, toen dat miljoenen verslindende project klaar was en de soldaten gelegerd (1914-1918 tijdens WO1) bleek dat men met de toen net ontwikkelde vliegtuigen zo over die dingen heen vloog. Forten waardeloos geworden en alleen nog maar dienend als eventuele verdediging tegen grondtroepen. Maar die kwamen niet gelukkig. Dus bleven het monumenten. In 1940-45 door de Duitsers gebruikt om luchtafweergeschut op te monteren waarmee men vaak succesvol geallieerde toestellen uit de lucht schoot.
Daarna verlaten en vaak verloederd geraakt. Tijdens de ‘moderne jaren’ 60/70 leeggehaald voor alle kostbare materialen als metaal en zo meer. Gelukkig nu weer in gebruik of onder restauratie. Grote ruimten, ideaal voor restaurants of lokale scouting. Onlangs bezochten we het (ons vooraf verder niet bekende) Kunstfort bij Vijfhuizen.
Een prachtig ding vol rond lopende gangen, met kunstzinnige uitingen binnen of buiten, en voetpaden gemaakt van grafzerken (van geruimde graven) om aan te geven dat hergebruik ook hiervan goed mogelijk is. En opnieuw een voorbeeld van hoe je ook kunt omgaan met ons cultureel erfgoed. Vijfhuizen is een plaats ten Noordwesten van Hoofddorp en niet ver van de Ringvaart rond de Haarlemmermeer. In de buurt? Toch eens gaan kijken. En op dat restaurant daar kom ik later nog even terug…(beelden: Meninggever)
Onlangs zag ik een documentaire over de VOC-schepen en Amsterdam. Was best aardig om te zien hoe die enorme schepen (van toen), na een lange reis naar verre en exotische oorden aan de oostkant van de Amsterdamse haven in die tijd bij laag water niet over de daar aanwezige zandbanken heen konden komen. Die ondiepten waren ontstaan in het zuidwestelijk gebied van de Zuiderzee. Daardoor was het met die schuiten vaak niet mogelijk om bij de veelal ook nog heersende zuidwestenwinden die hindernissen voor de haven van Amsterdam, te nemen en binnen te zeilen. Er bleef niet veel meer over dan bij Pampus voor anker te gaan. Voor Pampus liggen stond gelijk aan geen kant meer op kunnen en dus waren de bemanningen van die schepen na hun lange reizen min of meer gedwongen stil te zitten of te hangen. Voor Pampus liggen kreeg zo een eigen plekje in de Nederlandse taal. Mijn pa gebruikte nog een andere uitdrukking; als we, kind dat we waren, nieuwsgierig vroegen wat hij of wij zouden gaan doen, antwoordde hij steevast: ‘Naar Pampus pap eten’. Oftewel, een niets zeggend antwoord dat gelijk stond aan ‘gaat je niks aan’. Pampus was dus in de Amsterdamse taal vervat, maar wat was het eigenlijk?
Pas op school leerde ik van een eilandje dat aan de oostkant van de stad, tussen Amsterdam en Muiden net boven het water uitstak van het intussen IJsselmeer, niet ver van de Oranjesluizen. Het forteiland Pampus werd (slim) vanaf eind 19e eeuw gebouwd op het zgn. Muiderzand, onderheid met 4000 palen van 11 meter lang. Het fort bedoeld als onderdeel van de zgn. Ring rond Amsterdam, ook Fort Amsterdam genoemd. Men dacht in die tijd nog dat je met dit soort fortificaties de vijand buiten de deur kon houden. De kanonnen die men monteerde zouden Amsterdam afdoende kunnen beschermen. Toen het eiland en fort eenmaal klaar waren, bleek die hele ring van forten rond de hoofdstad overbodig geworden. De vijand was intussen gemotoriseerd en een paar jaar later vloog hij gewoon over die forten heen. Wat bleef was een uniek verdedigingssysteem dat in de jaren twintig nog werd voorzien van luchtafweergeschut. Maar in 1933, toch slechts een paar jaar voor de Tweede W.O. sloot men de boel, trok de soldaten terug en liet het fort het fort.
Tijdens de hongerwinter staken veel mensen over het ijs richting het oude fort en namen alles wat brandbaar was mee naar huis. Het verval sloeg toe. Na de oorlog heeft de Mijnopruimingsdienst er nog wat explosieven tot ontploffing gebracht, maar verder bleef het een eenzaam plekje in dit grote watergebied tussen Amsterdam en het (tegenwoordige) Flevoland. Intussen woont er een enkel paar mensen dat het hele jaar door gasten ontvangt, rondleidingen geeft en het fort plus eiland wat onderhouden. Er varen in de zomermaanden wat pontjes op en neer tussen Amsterdam en Pampus en de watersporttoerist weet het haventje ook wel te waarderen als plek in de luwte bij zwaar weer. Intussen is er ook een baken voor de luchtvaart geplaatst waarop overvliegende toestellen kunnen navigeren op hun routes naar of van hun bestemming. Een stipje in het IJsselmeer dus. Nu onderdeel van de Gemeente Muiden. En in de winter buitengewoon stil. Dan kan je dus echt voor het gelijknamige eiland gaan liggen als je wilt en zelfs wat pap eten. Maar voor de gezelligheid hoef je het niet te doen. (Foto’s: Internet)
Altijdmijnmening 