Ik weet wel dat veel mensen langzaam aan menen dat we het begrip ‘Herdenking’ maar moeten verbreden en die tweede Wereldoorlog maar eens moesten vergeten. Immers, er zijn ook tegenwoordig zoveel mensen die zich achtergesteld voelen en ‘enorm lijden’ onder vaak zelf gekozen of gekoesterde problemen. Maar ik ben daar niet van. Ook ik maakte de gruwelijkheden van de oorlog niet mee, maar wel de verhalen van generaties voor mij die in enigerlei vorm aan den lijve ondervonden wat oorlog en bezetting met mensen doet. Wat sneuvelen is, of hele families uiteengerukt zien worden. Waarvan sommige mensen tot op de dag van vandaag door de overlevering lijden onder wat toen is gebeurd. Want in dat vredige Nederland van net voor mei 1940 kon niemand bevroeden dat we honderdduizenden medemensen zouden gaan verliezen uit onze samenleving. Het getuigt wellicht van grote naiviteit maar zeker ook van de gedachte dat in ons land zoiets ondenkbaar was. Nederland als baken van burgerlijke gehoorzaamheid en veiligheid.

Ook in die jaren al. Maar toen de Duitsers ons land in de greep kregen was het snel gedaan met onze naiviteit en onschuld. Al snel werden tegenstanders van de Nazi’s afgevoerd, sommigen daarvan kwamen nooit meer terug. Daarna begonnen de jodenvervolgingen. En anders dan sommige geschiedvervalsers anno nu wel eens willen doen geloven was dat toch wel iets anders en wreder dan we nu zien als de avondklok ons thuis houdt of als we mekaar vanwege dat virus niet mogen knuffelen. Straten werden soms afgezet door speciale overvalcommando’s en met de door de ambtenarij van toen verstrekte adresgegevens werden joodse gezinnen van huis gehaald, in vrachtwagens geladen en naar opstelplekken gebracht waar vandaan ze op transport gingen naar concentratiekampen of directe vernietigingsoorden.

‘Mindere mensensoorten’ als homoseksuelen, zigeuners en later zelfs priesters gingen dezelfde weg. Massaal, industrieel. Bij de miljoenen vond volkerenmoord plaats. Niet om wie je was, maar om wat je was. Joodse mensen de vijand van het nazisme. Niet zo maar, want een haat die al heel lang borrelde in Centraal- en Oost-Europa. In totaal ruim 6 miljoen Joden vermoord, vanuit Nederland zeker 250.000! Dood om wie je bent! Onvoorstelbaar. Later zouden we ontdekken dat het communisme in de Sovjet-Unie zelfs nog grotere aantallen mensen deed vermoorden. Bij de minste of geringste verdenking was het einde oefening. Totalitaire regimes genoeg toen en de controle nul. Het zijn die doden die we juist vandaag herdenken. Tegenwoordig tellen we dan ook de mensen mee die in militaire krijgsdienst hier en ‘in den vreemde zijn gesneuveld voor het vaderland’. Want laten we wel zijn, veelal dienstplichtigen die moesten doen wat er werd gezegd en voor wie weigering soms grote gevolgen kon hebben. Vanachter een studeertafel óf lekker thuis werkend is het achteraf makkelijk kritiek op geven natuurlijk, en roepen dat we elders ‘niets te zoeken hadden’ veelal getuigend van weinig inzicht in de historie van dit land. Een land dat democratisch in elkaar steekt en waar de vrijheid van meningsuiting nog niet helemaal is afgeschaft al zijn er stromingen die dat graag zouden willen. Net zoals die bezetter in de oorlog. Die een hekel had aan andersdenkenden. De volgende stap dan snel gezet. En daarom moeten we realistisch gedenken. Elk jaar weer. Want de bedreigingen zijn niet verdwenen. Integendeel….. (Beelden: Internet/archief)